Je camera bepaalt de belichting van je foto. Hoe goed en modern je camera ook is, de lichtmeting is niet perfect. In de praktijk zul je daarom vaak aanpassingen doen. Ontdek alles wat je in de praktijk wilt weten over belichtingscompensatie.
Wat is Belichtingscompensatie
Wat is belichtingscompensatie eigenlijk? Je camera bepaalt de belichting van je foto. Tenzij je handmatig belicht en de sluitertijd handmatig instelt. Hoe goed en modern je camera ook is, de lichtmeting is niet perfect. In de praktijk zul je daarom vaak aanpassingen doen. Belichtingscompensatie is praktisch gezien het aanpassen van de sluitertijd, eventueel in combinatie met de ISO-waarde.
Het toepassen van belichtingscompensatie wordt ook wel onderbelichten en overbelichten genoemd.
Waarom gebruik je belichtingscompensatie
Je camera weet niet precies wat je fotografeert. Moderne camera’s zijn zo gemaakt dat het belichtingssysteem uitgaat van een gemiddelde. Je camera meet grijstinten en gaat er van uit dat het gemiddelde 18% grijs is. Als je het diafragma en ISO-waarde hebt gekozen, zal de camera de sluitertijd voor je uitrekenen.
Alleen is die gemiddelde belichting ‘goed’ als het gereflecteerde en gemeten licht gemiddeld is. Vaak zal dat niet zo zijn. In de compositie die je vastlegt zitten contrasten, waar de camera niet zo goed mee kan omgaan. Dat kan tot resultaten leiden die jij niet wilt laten zien.
Het resultaat kan heel divers zijn. Kijk maar eens naar de onderstaande voorbeelden:
- Zwart wordt niet weergegeven als zwart, maar als een grijstint
- Of bijvoorbeeld witte onderwerpen zoals sneeuw, schuim op water en watervallen worden te donker weergegeven
- Je foto’s zijn overall te licht of te donker.
De oplossing is dat je belichtingscompensatie toe past.
Wanneer gebruik je belichtingscompensatie
Het antwoord daarop is heel eenvoudig. Je hebt het net zelfs al gelezen. Je past belichtingscompensatie toe als je de bovengenoemde ongewenste resultaten wilt voorkomen. En dat doe je met de knop voor belichtingscompensatie op je camera.
Knop voor belichtingscompensatie op je camera
Vrijwel iedere spiegelreflex camera en systeemcamera heeft een knop voor belichtingscompensatie. Met deze knop corrigeer je de belichting. Je grijpt dan direct in op de sluitertijd. Deze knop heeft 2 belangrijke functies:
- Je kunt zwart als zwart en wit als wit weergeven
- Je kunt belichtingscompensatie voor een creatief aspect inzetten door een lichtere of donkerdere foto te maken.
Met belichtingscompensatie pas je de sluitertijd aan
Wil je de foto lichter maken? Dan stel je een positieve waarde in. De sluitertijd wordt langer. Wil je de foto donkerder maken, dan stel je een negatieve waarde in. De sluitertijd wordt dan korter. Waar je dus rekening mee moet houden is dat een verandering van de belichtingscompensatie een verandering van de sluitertijd betekent.
Een aanpassing van 1 stop belichtingscompensatie betekent automatisch een verandering van de sluitertijd met 1 stop. Dus een negatieve belichtingscompensatie van 1 stop betekent een halvering van de sluitertijd. Je foto zal ook wat donkerder zijn. Een positieve belichtingscompensatie van 1 stop betekent een verdubbeling van de sluitertijd. De foto zal lichter zijn.
Wij vinden dat de sluitertijd – zelfs niet bij diafragmavoorkeuze – het resultaat van de andere instellingen mag zijn. Je gebruikt de sluitertijd niet alleen voor een ‘correcte belichting’, maar ook voor een creatief effect.
Pas de ISO-waarde aan of plaats filters
Als je een kortere sluitertijd wilt, verhoog je de ISO-waarde. Wil je juist een langere sluitertijd, dan plaats je een grijsfilter.
En niet het diafragma
Vaak lees je niets over het aanpassen van de ISO-waarde of plaatsen van een grijsfilter. Je krijgt het advies om het diafragma aan te passen. Want het diafragma heeft ook invloed op de belichting en daarmee de sluitertijd. Dat klopt, maar het diafragma doet nog iets. Het bepaalt voor een belangrijk deel ook de scherptediepte. En die ‘rol’ van het diafragma vinden wij belangrijker dan de hoeveelheid licht die op de sensor valt. De scherptediepte bepaalt immers voor een belangrijk deel hoe een compositie in beeld wordt gebracht.
We passen het diafragma pas aan als de ISO-waarde zo ver moet worden aangepast dat de technische kwaliteit van de foto er onder te lijden heeft.
Als je hier meer over wilt weten, kijk dan eens in het e-book ‘Fotograferen is een Kunst’. In dat e-book leggen precies uit hoe je de techniek in je voordeel laat werken.
Op de M-stand doe je hetzelfde
Als je op de M-stand fotografeert, denk je misschien: wat een omslachtig gedoe. Ik pas gewoon de sluitertijd aan en heb de belichtingscompensatie niet nodig. Weet dan dat als je handmatig de sluitertijd bepaalt, je hetzelfde doet. Alleen gebruik je een ander knopje. Of je op diafragma voorkeuze of handmatig fotografeert, bepaal je helemaal zelf. Doe wat goed voelt en wat goede resultaten oplevert.
Hoeveel belichtingscompensatie moet je toepassen
Hier is geen standaard antwoord op. Je weet bijvoorbeeld niet hoeveel licht er van het landschap op je camera reflecteert en hoe groot het contrast is. Met wat ervaring zul je wel al snel goede inschattingen kunnen maken.
Belichtingscompensatie in de praktijk
We laten je een voorbeeld zien. In deze serie foto’s fotografeerden we sneeuw. De eerste, grijze foto, is zonder belichtingscompensatie gemaakt. En van links naar rechts worden de foto’s steeds 1 stop lichter, dus +1 stop, +2 stops en + 3 stops.
In de praktijk zul je meer dan sneeuw alleen fotograferen. Waar het om gaat is dat je in de praktijk soms bijna geen belichtingscompensatie nodig hebt en soms wel 3 stops of meer. Bekijk altijd het resultaat achter op je camera. Beoordeel niet alleen licht of donker, maar juist ook het histogram.
Controleer het resultaat van de aangepaste belichtingscompensatie in het histogram
Alleen de belichtingscompensatie instellen is niet voldoende. Je wilt immers een correct belichte foto. Daarom gebruik je het histogram. Wij controleren het histogram na iedere foto. Zet dan ook de waarschuwing voor hooglichten aan. Je ziet dan meteen of de belichtingscompensatie tot uitgebeten hooglichten leidt. In het e-book ‘Fotograferen is een Kunst’ lees je er meer over.
Let op met witte bloemen, sneeuw, bruidsjurken en watervallen
Juist in de bloemen, sneeuw, bruidsjurken en watervallen wil je details blijven zien én de kleur correct weergeven. Controleer daarom het histogram en voorkom uitgebeten hooglichten.
Als de zon schijnt, sta je voor een uitdaging. Vaak is negatieve belichtingscompensatie nodig om details in het onderwerp te blijven zien. Schaduwen worden dan al snel donker. In het onderstaande voorbeeld hadden we geluk. Een wolkendek blokkeerde de zon en maakte het technisch gemakkelijk voor ons. De belichtingscompensatie in deze foto is + 2 stops.
Creatief gebruik van belichtingscompensatie
Belichtingscompensatie kun je creatief gebruiken. Je kunt er voor kiezen om een foto een lichte of donkere uitstraling te geven. De lichte foto wordt vaak high key genoemd. En de donkere foto low key. Dat brengt sfeer. Kijk maar eens naar deze 2 voorbeelden.
Voorbeeld high key foto
Een foto die zonder belichtingscompensatie zou zijn gemaakt, zou een stuk donkerder zijn. Je ziet misschien meer details. Maar dat maakt de foto drukker en komt de sfeer niet ten goede. Door een positieve belichtingscompensatie toe te passen, werd de foto een stuk lichter en rustiger. Het resultaat is een high key foto, met behoud van kleur en structuur. Er zijn geen uitgebeten hooglichten.
Voorbeeld low key foto
Deze low key foto is gemaakt op een moment met een groot contrast. Het licht van de zon kwam nog net tussen de wolken door. Om uitgebeten hooglichten te voorkomen, was een negatieve belichtingscompensatie nodig. Toen we de foto achter op de camera bekeken, vonden we dat we voor het creatieve effect een nóg donkerder beeld nodig hadden. Met een nog lagere belichtingscompensatie werd de onderstaande foto gemaakt.
Zelf aan de slag
Door belichtingscompensatie toe te passen kun je tegelijkertijd goed belichte foto’s en creativiteit combineren. Als je er meer over wilt weten is het e-book ‘Fotograferen is een Kunst’ een aanrader voor je.
Een handig hulpmiddel om tijdens het fotograferen te gebruiken zijn de ‘Digitale info kaarten voor natuurfotografie’.
Workshops
Of je gaat met ons op pad en ontdekt alles over belichtingscompensatie in de praktijk. Voor de macrofotograaf, landschapsfotograaf en kustfotograaf hebben wij specifieke workshops ontwikkeld. De workshops zijn praktisch opgezet en we werken met maximaal 10 deelnemers. Er zijn dus maximaal 5 deelnemers per fotograaf. We kunnen fotografen met meer én minder ervaring in dezelfde workshop ontvangen.
Wil je de belichting creatief inzetten. In de kustfotografie workshop New Style High Key ontdek je precies hoe het werkt. Je krijgt niet alleen de techniek onder de knie, maar ook hoe je met deze techniek sterke en sfeervolle composities maakt. Want daar zit de uitdaging in.
OVER BETERE LANDSCHAPSFOTO
Wij zijn Frank en Yvonne en samen zijn wij Betere Landschapsfoto. Met passie en enthousiasme bieden wij begeleiding aan zowel beginnende als gevorderde fotografen, waarbij we alles verkennen wat er te ontdekken valt op het gebied van macrofotografie, landschapsfotografie en kustfotografie.
We organiseren een breed scala aan workshops, cursussen, coachingstrajecten en inspirerende lezingen in Nederland, België en Noord-Frankrijk.
Zowel grote als kleine landschappen oefenen een sterke aantrekkingskracht op ons uit. Met de juiste – creatieve – technieken zoeken we naar prachtige locaties om sfeervolle beelden vast te leggen. We delen graag onze kennis en ervaring met jou om je te ondersteunen in je fotografische reis. Het geeft ons energie om jou als natuurfotograaf te zien groeien met onze begeleiding.
Heb je nog vragen over dit artikel? Stel ze in de reacties zodat we je kunnen helpen.
Heb je nog vragen over onze workshops? Stel ze via deze pagina.
Download hier ons gratis e-book “Betere foto’s in 9 simpele stappen“.
Of schrijf je hier in voor onze tweewekelijkse mail met tips, inspiratie en aanbiedingen.
Geef een reactie