Je herkent vast dat je foto’s wel eens niet scherp zijn. Of dat de foto’s niet scherp zijn op de plek waar jij wilt. Voorkom deze 5 fouten bij het scherpstellen in natuurfotografie. Je zult merken dat je al snel meer scherpe foto’s maakt.
We hebben het allemaal eerder meegemaakt. En misschien heb je er nu nog wel eens mee te maken. Je foto’s zijn niet altijd scherp waar jij wilt. Misschien zijn ze zelfs wel wazig. Scherpstellen in natuurfotografie kan knap lastig zijn. Als je een scherpe natuurfoto wilt, heb je meer nodig dan alleen de autofocus inschakelen en op de ontspanknop drukken.
In dit artikel gaan we niet in op allerlei – automatische – focus modi die jouw camera misschien wel of niet heeft. We leggen de focus in dit artikel op enkele elementen waar jij altijd controle over hebt.
Tip 1: Weet waar je moet scherpstellen
Eén van de belangrijkste beslissingen die je als natuurfotograaf neemt, is dat je het scherpstelpunt bewust kiest. Er is een ‘regel’ die je vertelt dat je in een landschap op een derde van het zichtbare landschap scherp stelt. En dat dan alles scherp in beeld komt. Dat is best een rare regel. Want waar stel je scherp als je boven op een berg staat? Of waar stel je scherp als je in een bos bent? En welke scherptediepte levert dat dan op?
Scherpstellen in natuurfotografie – de praktijk
Bepalen waar je moet scherpstellen is heel eenvoudig. Je kunt de volgende uitgangspunten gebruiken:
- Stel scherp op het onderwerp
- Is er geen duidelijk onderwerp – bijvoorbeeld in een landschap – stel dan scherp op de hyperfocale afstand. Hoe de hyperfocale afstand werkt, leggen we uit in een volgend artikel en in ‘Fotograferen is een Kunst‘
- Is je onderwerp in beweging – en maak je gebruik van autofocus – kies dan voor de functie continu focus in je camera
Scherpstellen in natuurfotografie en het voorkomen van onscherpe foto’s vraagt enige oefening. Gun jezelf de tijd om je techniek te verbeteren. Onscherpe foto’s zijn vrij eenvoudig te voorkomen. Het zou zonde zijn dat je een mooie en sfeervolle foto met onscherpte verpest.
Tip 2: Weten waar je niet moet scherpstellen
Dit klinkt misschien gek, weten waar je niet moet scherpstellen. Zo heeft iedere camera en objectief beperkingen en werkt de autofocusfunctie minder goed of helemaal niet. Je kunt dan denken aan:
- Scherpstellen op een plaats met weinig contrast
- Scherpstellen met filters voor je objectief
- Scherpstellen in omstandigheden met weinig licht
Als je je apparatuur leert kennen en ervaring in de praktijk opdoet, kom je dit soort situaties vanzelf tegen. Over het algemeen zijn deze situaties eenvoudig op te lossen. Je stelt dan handmatig scherp.
Tip 3: Scherpstellen in natuurfotografie vraagt tijd
Wat je meestal niet leest in de handleiding van je camera is dat het autofocussysteem even tijd nodig heeft om daadwerkelijk op het scherpstelpunt scherp te stellen. Hoeveel tijd is onder andere afhankelijk van de drie situaties die we hierboven beschreven. Maar ook nog eens van de technische kwaliteit van je camera en het maximale diafragma van je objectief.
Een geavanceerdere camera in combinatie met een objectief met een groot maximaal diafragma werkt sneller dan een minder geavanceerde camera in combinatie met een objectief met een kleiner maximaal diafragma. Landschappen lopen niet voor je weg, maar flora en fauna zijn vaak in beweging. Dan is het belangrijk dat je je apparatuur goed kent en snel kunt scherpstellen.
Als je bijvoorbeeld een dier scherp op beeld wilt vastleggen, is het handig dat je het gedrag van het dier kent. Je anticipeert op de beweging die het dier gaat maken en stelt op die plek scherp. Als je een landschap fotografeert, zul je hier minder last van hebben. Maar scherpstellen in natuurfotografie op bijvoorbeeld bewegende golven kan je ook voor een uitdaging stellen.
Tip 4: Maak gebruik van het scherptedieptevlak
We gaan verder met de tips voor scherpstellen in natuurfotografie. Het scherptedieptevlak ligt parallel aan de sensor en ligt op de plek waar je scherp stelt. Het scherptedieptevlak zal zowel voor het scherpstelpunt en achter het scherpstelpunt liggen.
Dus als je op een bepaald punt in een omgeving scherpstelt, zullen alle elementen die in het scherptedieptevlak liggen scherp zijn. Alles wat voor het scherptedieptevlak ligt, wordt minder scherp – of zelfs volledig vervaagd – weergegeven. En voor alles dat achter het scherptedieptevlak ligt, geldt hetzelfde. Want de scherptediepte neemt af.
Hoe groot het scherptedieptevlak is, is afhankelijk van:
- De brandpuntafstand
- De scherpstelafstand
- En het diafragma
Dus als de scherptediepte cruciaal is in een foto, is het belangrijk dat je van het scherptedieptevlak gebruik maakt. Het belang van een goed gebruik van het scherptedieptevlak neemt toe als de brandpuntafstand toeneemt. Dit geldt ook als het diafragma groter wordt.
Je kunt dit het beste testen door een serie foto’s te maken met verschillende diafragma’s en verschillende brandpuntafstanden. Daarbij kies je voor een vast scherpstelpunt. Dan kun je de verschillen het beste zien.
Tip 5: Let op de sluitertijd bij het scherpstellen in natuurfotografie
Behalve de scherptediepte moet je rekening houden met de beweging van het onderwerp zelf en de sluitertijd. Met een te lange sluitertijd kan nog steeds een onscherpe foto ontstaan. Ook al heb je nog zo zorgvuldig scherpgesteld. En heb je de instellingen zo gekozen dat het onderwerp in het scherptedieptegebied ligt.
En beweging van het onderwerp zelf
Houd dus één oog op de sluitertijd gericht. Is je onderwerp in beweging, dan kies je voor een kortere sluitertijd. Is je onderwerp of landschap niet in beweging, dan kun je voor een langere sluitertijd kiezen.
Vergeet je eigen beweging niet
Behalve dat je onderwerp in beweging kan zijn, beweeg je zelf ook. Dat is een extra complicerende factor. In de meeste situaties biedt een statief uitkomst. Daarmee elimineer je in ieder geval alvast de beweging van jezelf.
Bonustip: Kies altijd voor één scherpstelpunt
Als je deze fouten bij het scherpstellen in natuurfotografie voorkomt, ben je een heel eind. Maar we hebben nog een bonustip voor je. Als je het artikel helemaal hebt gelezen, kun je al raden wat het is: kies voor één scherpstelpunt.
Je kunt je camera op verschillende manieren instellen. Zo kun je bij veel camera’s de scherpstelpunten selecteren of zelfs helemaal aan de camera overlaten waar wordt scherpgesteld. Dan gebeuren twee dingen waarvan je niet wilt dat ze gebeuren:
- Je bent de controle kwijt. Het kan zomaar zijn dat het onderwerp in de foto helemaal niet scherp is
- Er wordt een scherpte gesuggereerd die je niet in de foto terugziet. Het komt dan regelmatig voor dat je camera aangeeft dat een landschapsfoto zowel op de voorgrond, op het onderwerp en in de achtergrond scherp is. Als je de foto maakt en op een groot scherm terugkijkt, zie je dat dat niet zo is. We gaan in dit artikel niet al te diep op de redenen hiervoor in. Kort gezegd komt het op het volgende neer. Je foto zal scherp zijn op één scherpstelpunt. Beter nog: op de hyperfocale afstand. Zowel naar voor als naar achter neemt de scherpte af. Hoe verder je naar voor of achter gaat, hoe onscherper het beeld. Probeer het maar eens
Moet je hele foto scherp zijn als je voor een natuurfoto scherpstelt?
Het antwoord is wat ons betreft ‘nee’. Voor een andere fotograaf zal het antwoord ‘ja’ zijn. Wij kiezen vaak voor een kleinere scherptediepte – vooral in de macrofotografie – om het onderwerp te isoleren. Een klein scherptedieptevlak helpt daarbij. Wij houden nu eenmaal van veel onscherpte – ook wel bokeh genoemd – in een foto. Als je juist een grote scherptediepte wilt, is dat ook gewoon goed. Maar kijk dan nog even opnieuw naar wat we hierboven bij de bonustip schreven. Er zitten grenzen aan de mogelijkheden van je apparatuur.
Conclusie van voorkom deze 5 fouten als je scherpstelt
Je ziet dat het best lastig kan zijn als je scherpstelt in natuurfotografie. Ervaring speelt een cruciale rol. Het gaat erom dat je je camera leert kennen. En vooral dat je in de praktijk aan de slag gaat. Ziet wat bepaalde instellingen en scherpstelafstanden voor de scherptediepte in je foto’s betekenen. Het zal je helpen bij het ontwikkelen van een robuuste workflow die voor jou werkt.
Wil je meer lezen over scherpstellen in natuurfotografie? Bekijk dan ook de volgende artikelen:
- 3 Tips voor scherpere landschapsfoto’s
- Hoe voorkom je bewegingsonscherpte
- Scherpstellen door de zoeker van je camera
Meer weten over scherpstellen in natuurfotografie
Als je meer wilt weten over het scherpstellen in natuurfotografie zit je goed bij ons. In de workshops technische vaardigheden besteden we veel aandacht aan het scherpstellen in natuurfotografie. We leggen je uit hoe de techniek werkt en hoe je die in de praktijk inzet. We besteden in deze workshops ook aandacht aan bijvoorbeeld, belichten, sluitertijd en het interpreteren van het histogram. Verder is er aandacht voor hoe je een compositie samenstelt.
Voor landschapsfotografie, kustfotografie en macrofotografie hebben we afzonderlijke workshops ontwikkeld. Want niet iedereen fotografeert graag hetzelfde. En een landschap, de zee of bijvoorbeeld een bloem of ander detail kent specifieke uitdagingen.
OVER BETERE LANDSCHAPSFOTO
Wij zijn Frank en Yvonne en samen zijn wij Betere Landschapsfoto. Vol passie en enthousiasme begeleiden we beginnende tot gevorderde fotografen bij alles wat je kunt ontdekken over macrofotografie, landschapsfotografie of kustfotografie. We organiseren een breed scala aan workshops, cursussen, coachingstrajecten en inspirerende lezingen.
Alle grote en kleine landschappen hebben een grote aantrekkingskracht op ons. Met de juiste techniek gaan we op zoek mooie plekken om sfeervolle beelden vast te leggen. En dat delen we graag met andere fotografen. Om ze verder te helpen in hun fotografie. Zien dat andere fotografen zich ontwikkelen met onze hulp, daar krijgen wij energie van!
Betere Landschapsfoto is officieel dealer van Leofoto, NiSi, Lensbaby, Kenko en Think Tank.
Heb je nog vragen over dit artikel? Stel ze in de reacties zodat we je kunnen helpen.
Heb je nog vragen over onze workshops? Stel ze via deze pagina. Of download hier ons gratis e-book “Betere foto’s in 9 simpele stappen“.
Geef een reactie