De basis van lange sluitertijd fotografie

Het fotograferen met een lange sluitertijd is populair. Wij vinden het ook erg gaaf om te doen. We geven je 7 praktische tips voor lange sluitertijd fotografie.

Foto met lange sluitertijd

Bijna iedere week beoefenen wij lange sluitertijd fotografie. Wat ons daar zo in aanspreekt, is dat veel elementen bij elkaar komen. We fotograferen niet zomaar met een lange sluitertijd. Een natuurfoto wordt sterker als je de sluitertijd afstemt op de compositie en wat de natuur je geeft.

De sluitertijd wordt met name bepaald door de volgende elementen:

• De hoeveelheid licht op het moment van fotograferen
• Het diafragma
• De ISO-waarde
• Belichtingscompensatie
• Het gebruik van filters

Op het eerste element hebben we geen invloed. Al kunnen we op basis van de weersverwachting en onze ervaring een inschatting maken hoe de lichtomstandigheden zullen zijn. De andere vier elementen kunnen we instellen zoals we willen.

In de praktijk passen we de ISO-waarde, het diafragma, belichtingscompensatie en filters aan het gewenste resultaat aan. Ontdek hoe wij met lange sluitertijd fotografie foto’s maken waar wij blij van worden.

Het effect van lange sluitertijd fotografie

Het effect van lange sluitertijd fotografie is dat je de natuur in je camera op een manier vastlegt die je met het blote oog niet kunt zien. Zo zullen wolken, grassen, bladeren, bomen en water ‘door het beeld bewegen’. Afhankelijk van de lengte van de sluitertijd zijn vormen en structuren meer of minder herkenbaar.

Hoe lang is een lange sluitertijd?

Het antwoord op deze vraag is subjectief. Sommige fotografen vinden een foto die met een sluitertijd van 10 seconden is gemaakt al lang. En bij anderen begint het pas bij 4 minuten.

Wij vinden de tijdsduur niet zo belangrijk. Het gaat uiteindelijk om het resultaat dat je wilt behalen. In de ene situatie zal een sluitertijd van 3 seconden lang genoeg zijn. En in een andere situatie kom je op een minuut uit. Die verschillende sluitertijden kunnen zelfs op dezelfde locatie ontstaan. Met andere woorden: kijk naar wat de natuur je geeft en wat het mooiste resultaat oplevert. De sluitertijd pas je daarop aan.

Lange sluitertijd fotografie kan op ieder moment van de dag

Het is een fabeltje dat het bijna donker of donker moet zijn om een foto met een lange sluitertijd te maken. Het helpt natuurlijk wel. Als er minder licht is, wordt de sluitertijd vanzelf langer.

We hebben het dan over de periode rondom de zonsopkomst en zonsondergang. Met een beetje geluk krijg je kleur in de lucht. Dat zorgt bijna automatisch voor sfeervolle natuurfoto’s.

Rondom de zonsopkomst en zonsondergang hoeven de contrasten nog niet kleiner te zijn. Zeker niet als je tegen het licht in fotografeert. Ook in dat soort situaties zullen camerafilters van toegevoegde waarde zijn.

Filters voor meer dan alleen lange sluitertijd fotografie

Vaak wordt gedacht dat je filters alleen maar gebruikt als je met lange sluitertijden fotografeert. Maar wat dacht je van ongewenste schitteringen en reflecties? En een groot contrast tussen voorgrond en de lucht?

Zelfs als je niet met lange sluitertijden fotografeert zul je hier wat aan willen doen. Daarom zijn er verschillende soorten filters. Naast een grijsfilter – waarmee de sluitertijd wordt verlengd – fotograferen we ook met een polarisatiefilter en grijs verloopfilter. Bij de derde tip leggen we het in detail uit

We gaan verder met de tips voor lange sluitertijd fotografie.

Tip 1: Maak de foto met lange sluitertijd ‘in camera’

Net als de meeste fotografen willen wij een foto ‘in camera’ maken. Daarmee bedoelen we dat we het gewenste eindresultaat al direct tijdens het fotograferen willen behalen. De tijd die je nodig hebt om de foto in de nabewerking af te maken, blijft zo beperkt. Dat is ook voor ons een uitdaging. Een uitdaging waar we van houden.

Bij de meeste camera’s ligt de limiet met lange sluitertijd fotografie op 30 of 60 seconden. Maar ook vrijwel alle camera’s kennen een zogenaamde bulb-stand. Op deze stand kan de sluitertijd veel langer worden. In principe kun je de lengte van de sluitertijd kiezen zoals jij wilt.

Tip 2: Een stabiel statief

Lange sluitertijd fotografie is niet mogelijk zonder een stabiel statief. De wind en eventueel de stroming van het water hebben hun invloed op de stabiliteit van het statief. Als het camerastatief niet stabiel staat, dan introduceer je bewegingsonscherpte in de foto. Dat wil je niet, want de foto is dan niet meer bruikbaar.

Hoe stabiel je statief moet zijn is in mindere mate afhankelijk van het gewicht van je apparatuur. Het gaat vooral om de windkracht en eventueel de stroming van het water als je je statief in het water zet.

Over het algemeen is je statief stabieler als de poten dikker zijn. Als je naar het gewicht van het statief zelf kijkt, is het maar een paar ons zwaarder dan de lichtgewicht reisstatieven van tegenwoordig. Maar de stabiliteit is enorm veel groter. Met een stabiel statief voorkom je dat je apparatuur bij het minste of geringste omvalt. Én je kunt gerust foto’s met lange sluitertijden maken.

Tip 3: Filters

In een landschap – of je nu aan een meer of aan zee bent, of op een berg staat – vaak heb je camerafilters nodig. Dit lijkt een luxe maar is het zeker niet. In de meeste situaties helpen camera filters ons bij het maken van een technische en creatief betere foto.

Met het polarisatiefilter verminder je reflecties. Zelf fotograferen we met filters van NiSi. Ze zijn kleurecht. Daarmee bedoelen we dat er bijna geen kleurzweem zichtbaar is. En details blijven behouden. Dat zijn twee belangrijke kenmerken van de filters. Immers, we willen niet dat filters van mindere kwaliteit een foto met vreemde kleuren en verlies aan details opleveren.

Let wel op dat je het polarisatiefilter afstelt. Zomaar het filter op je objectief schroeven zal zelden het gewenste resultaat opleveren.

En met het grijs verloopfilter verklein je het contrast tussen de voorgrond en lucht. Vaak wordt gedacht dat dit filter niet nodig is. Maar onze ogen kunnen een veel groter contrast overbruggen dan welke camera dan ook. Als je zonder grijs verloopfilter fotografeert, zul je in de foto en in het histogram zien dat de schaduwen erg donker zijn. Ook in dit geval willen we in camera de best mogelijke foto maken. Het grijs verloopfilter helpt daarbij.

Maar aangezien dit artikel over lange sluitertijd fotografie gaat, richten we ons op het grijsfilter. Ondanks dat het polarisatiefilter en grijs verloopfilter de sluitertijd al verlengen, is het grijsfilter hét filter waarmee je de sluitertijd verlengt. Afhankelijk van de sterkte van het grijsfilter, verleng je de sluitertijd met diverse stops.

10 Stops grijsfilters – die ook wel ND filters worden genoemd – zijn erg populair. Wij hebben er ook een. Maar maken er zelden gebruik van. Uitgaande van de basis ISO-waarde van een camera en een wat kleiner diafragma dat je in de natuurfotografie gebruikt, neemt je sluitertijd al vanzelf toe. De meeste van onze foto’s zijn met het 6 stops of 3 stops grijsfilter gemaakt. Het 10 stops grijsfilter gebruiken we vooral als we overdag fotograferen.

Tip 4: belichtingscompensatie

Nog één tip over de techniek. Met hoeveel stops je de sluitertijd verlengt, kun je eenvoudig uitrekenen. Maar houd er rekening mee dat je vrijwel altijd nog belichtingscompensatie moet toepassen. Dat kan met tegenlicht en contrast te maken hebben. Maar ook omdat je met een aantal filters met een coating fotografeert. Je moet dan zelf nog een correctie in de sluitertijd doorvoeren.

lange sluitertijd fotografie: Alles op je gemak nalezen

Wil je alles nog eens op je gemak bekijken? Kies dan voor het e-book ‘Fotograferen met lange sluitertijden en filters’. Hierin leggen we alles in detail uit.

Tip 5: Een goede voorbereiding is het halve werk

De basis van lange sluitertijdenfotografie zit zeker niet alleen in het gebruik van filters en kennis van je camera. Enige kennis van de natuur en locatie waar je gaat fotograferen is ook belangrijk. Je zult merken dat die kennis belangrijker voor je wordt, naar mate je meer ervaring hebt met het fotograferen met lange sluitertijden. We benoemen zes elementen in het kort:

1. Locatie

Weet waar je gaat fotograferen en wat er te zien is. En zorg dat je er op tijd bent zodat je je ideale positie kunt innemen.

2. Licht

Het tijdstip van de dag waarop je fotografeert, heeft al grote invloed op de lengte van de sluitertijd.

3. Windrichting

Werp een blik op het weer. De windsterkte en windrichting spelen een belangrijke rol. Windkracht 5 van voor of van achter zal invloed op jezelf en je apparatuur hebben.

4. Wolken

Bekijk of wolken worden voorspeld. Hoe hoog ze zitten en welke kant ze op gaan. Een mooie wolkenlucht is bijna altijd van toegevoegde waarde in een natuurfoto.

5. Aan de kust

De waterstand is medebepalend voor de voorgrond in de foto. Op het ene strand hebben we een voorkeur voor een lage waterstand. En op het andere strand weer voor een hoge waterstand. Het kan je foto maken of breken.

6. Tijdstip zonsopkomst of zonsondergang

En check hoe laat de zon opkomt of ondergaat. Zeker als je de zon een prominente rol in je foto’s wilt laten spelen.

Alles bij elkaar zijn er veel dingen waar je rekening mee kunt houden. Verwacht niet van jezelf dat je het in één keer ‘goed’ doet. Want wat is dat eigenlijk? Houd rekening met je eigen ervaring en stem je verwachting daarop af. We weten uit eigen ervaring dat je heel snel kunt leren en je voorkeuren ontwikkelt. Laat vooral dat leidend zijn.

Tip 6: Dek de zoeker van je camera af

Bij systeem camera’s is dit geen issue. Maar als je met een spiegelreflexcamera fotografeert, heb je kans dat er via de zoeker licht in je camera valt. Dat heeft invloed op de sluitertijd en hoe een foto is belicht. Zorg er daarom voor dat je de zoeker van je camera afdekt als je met lange sluitertijden fotografie bezig bent. Of beter, op het moment dat je belicht.

Tip 7: De lange sluitertijd is niet het onderwerp

Je hoort vaak ‘O, die foto is met een lange sluitertijd gemaakt’. Het effect van lange sluitertijd fotografie zal zeker opvallen. Maar we vinden het wel eens jammer dat de kijker daarbij blijft hangen.

De lange sluitertijd zelf is bijna nooit hét onderwerp in de foto. Lange sluitertijdenfotografie moet je complementair zijn aan het onderwerp. Als je de verschillende elementen in dit artikel in een foto kunt laten samenkomen zal de dynamiek in de foto naar het onderwerp of in de verte wijzen. Dan heb je de lange sluitertijd pas echt naar je hand gezet.

Bonustip voor lange sluitertijd fotografie: varieer je sluitertijden

Daarom is het belangrijk dat je met lange sluitertijden varieert. In het begin zul je al blij zijn dat je een goed belichte foto met een lange sluitertijd hebt gemaakt. Dat is goed en ben daar trots op.

Als je wat meer ervaring hebt, ga je misschien met verschillende grijsfilters maar toch zeker met de instellingen variëren. Dat levert foto’s met een verschillende mate van dynamiek op.

Als je zo snel enkele foto’s achter elkaar maakt, kun je kiezen welke mate van dynamiek je het beste bevalt. En vanuit de instellingen die je voor de ene foto gebruikte, ga je op dat moment verder.

Train jezelf in de praktijk

We helpen je graag bij je training. En zorgen er samen voor dat je snel flinke stappen zet en alle elementen bij elkaar laat komen.

In de workshop lange sluitertijden ontdek je alles over het fotograferen met filters. Ben je al meer gevorderd en wil je alle elementen op elkaar afstemmen? Dan is de masterclass met lange sluitertijden een goede optie.

In de 2-daagse workshop aan de Zeeuwse kust bezoek je vijf verschillende stranden. Juist door twee dagen achter elkaar met filters en lange sluitertijden te fotograferen, zal je ervaring snel toenemen. En als je een echte uitdaging wilt, kies dan voor de 3-daagse workshop Opaalkust.

OVER BETERE LANDSCHAPSFOTO

Wij zijn Frank en Yvonne en samen zijn wij Betere Landschapsfoto. Vol passie en enthousiasme begeleiden we beginnende tot gevorderde fotografen bij alles wat je kunt ontdekken over macrofotografie, landschapsfotografie of kustfotografie. We organiseren een breed scala aan workshops, cursussen, coachingstrajecten en inspirerende lezingen.

Alle grote en kleine landschappen hebben een grote aantrekkingskracht op ons. Met de juiste techniek gaan we op zoek mooie plekken om sfeervolle beelden vast te leggen. En dat delen we graag met andere fotografen. Om ze verder te helpen in hun fotografie. Zien dat andere fotografen zich ontwikkelen met onze hulp, daar krijgen wij energie van!

Betere Landschapsfoto is officieel dealer van Leofoto, NiSi, Lensbaby, Kenko en Think Tank.

Heb je nog vragen over dit artikel? Stel ze in de reacties zodat we je kunnen helpen.

Heb je nog vragen over onze workshops? Stel ze via deze pagina. Of download hier ons gratis e-book “Betere foto’s in 9 simpele stappen“.