Voorkom fouten bij lange sluitertijden fotografie

Fotograferen met lange sluitertijden is populair. We zijn er zelf fan van en zien dat steeds meer natuurfotografen bezig zijn met lange sluitertijden fotografie. In dit artikel lees je wat je nodig hebt én hoe je veel gemaakte fouten voorkomt. Lees onze praktische tips.

Wat is een lange sluitertijd

Hierover zullen de meningen flink verschillen. Voor de één is dat een sluitertijd van 1 seconde en voor de ander een sluitertijd van 4 minuten. Belangrijker is de juiste sluitertijd. En die is veel moeilijker te bepalen omdat iedereen een eigen smaak en voorkeur heeft.

Ook zal een locatie de compositie mede bepalen en hebben de omstandigheden ter plaatse hun invloed op de sluitertijd die je kiest. Op 1 en dezelfde locatie kun je dus met verschillende sluitertijden fotografen. Dus blijf kijken en blijf creatief. Oefen en experimenteer. Je zult je eigen smaak en voorkeuren ontwikkelen. Maar we helpen je op weg.

Eerder schreven we een artikel over: ‘De juiste sluitertijd voor kustfotografie’ en ‘Fotograferen met lange sluitertijden’. 

Wat heb je nodig

Voor lange sluitertijdenfotografie heb je een situatie nodig waarin er weinig licht op de sensor valt. Om je foto ‘goed’ te belichten, heb je dan vanzelf een langere sluitertijd nodig. Je kunt wachten totdat het donker is, maar kunt ook met filters fotograferen. In principe kun je dan op elk moment van de dag met lange sluitertijden fotograferen. We zetten op een rijtje wat je nodig hebt:

• Een adapterring zodat je de filterhouder op je objectieven kunt schroeven
• Een filterhouder om de filters in te plaatsen
• Een polarisatiefilter om schitteringen te verminderen en kleuren en details te versterken
• Een grijs verloopfilter om het contrast tussen voorgrond en lucht te verminderen
• Eén of meerdere grijsfilters om de sluitertijd te verlengen
• Een stabiel statief waarmee je bewegingsonscherpte in water en wind voorkomt.
• Eventueel een afstandsbediening

Voorkom veel gemaakte fouten bij lange sluitertijden fotografie

Tijdens het fotograferen leg je je helemaal toe op de compositie en sfeer in een foto. Er zijn een aantal fouten die vaak worden gemaakt. Thuis blijkt dan dat de foto’s toch niet naar je zin zijn. Natuurlijk zul je oefenen en als je de veel gemaakte fouten die we in dit artikel beschrijven voorkomt, worden je foto’s al snel beter.

Beheers de techniek

Lange sluitertijdenfotografie is veel meer dan even een filtertje plaatsen. Omdat je met lange sluitertijden vastlegt wat je met het blote oog niet ziet, vinden wij het een creatieve vorm van natuurfotografie. De kern blijft dat je de techniek beheerst en weet hoe je een compositie opbouwt.

Als je de belichtingsdriehoek begrijpt en in de praktijk kunt toepassen, zal het aanpassen van de instellingen relatief eenvoudig zijn. Lange sluitertijden fotografie wordt dan een stuk gemakkelijker. Beheers je de techniek nog niet, besteed er nog eens aandacht aan. Het is echt wel mogelijk om je foto’s goed te belichten met een sluitertijd die jij wilt, scherp te stellen waar jij wilt en bewegingsonscherpte te voorkomen.

Voor meer achtergronden kun je ons e-book ‘Fotograferen is een Kunst’ er bij nemen. De techniek komt uitgebreid en op praktische wijze aan de orde.

Goedkope filters van lage kwaliteit gebruiken

Filters zijn er in verschillende prijsklassen. Bij relatief goedkope filters lever je direct kwaliteit in. En dat is zonde, want je hebt waarschijnlijk een flinke investering in je camera en objectieven gedaan. Vaak gaat het om kunststof filters en verlies je details, scherpte en heb je last van een nare kleurzweem. En de filterhouders zijn in de praktijk vaak onpraktisch.

Met NiSi filters heb je daar geen last van. De belangrijkste voordelen van de NiSi filters voor lange sluitertijden fotografie zijn:

• True to Life kleuren. De kleuren worden natuurlijk weergegeven. Als er al een kleurzweem is, is die bijna niet te herkennen
• Hoge definitie: elk filter bestaat uit een aantal laagjes en toch zie je enorm veel details in de foto’s terug. Details gaan dus bijna niet verloren. Deze filters zijn dan ook uitermate geschikt op de moderne camera’s die veel megapixels hebben
• Weinig reflectie. Door de constructie en coating zie je vrijwel geen reflectie als je tegen de zon in fotografeert
• Geen vignettering door de filters en filterhouder
• De filters zijn erg makkelijk in de filterhouder van NiSi te plaatsen

Het grijs verloopfilter verkeerd plaatsen

Het grijs verloopfilter heeft aan de bovenzijde een coating. Deze plaats je voor de lucht. Het contrast wordt kleiner en je maakt beter gebruik van het dynamisch bereik van de camera. Wel zul je het filter correct moeten plaatsen bij lange sluitertijden fotografie. In de praktijk zien we vaak dat het filter te hoog of te laag wordt geplaatst. Daarmee verlies je het positieve effect dat dit filter op het contrast heeft.

Plaats je het te hoog, dan valt er alsnog licht onder de coating door. Dat kan voor uitgebeten hooglichten zorgen. Plaats je het filter te laag, dan vormt zich een schaduw over het toch al donkerdere deel van de compositie. Kijk door de zoeker als je het grijs verloopfilter nauwkeurig wilt plaatsen.

Nabewerking schaduwen vergeten

In de praktijk werken we met een grijs verloopfilter met een hard verloop. Zo’n hard verloop filter is in bijna alle gevallen een betere keuze dan een filter met een medium of zacht verloop. Maar vraag je altijd af welk effect je wilt bereiken.

Je wilt een kleiner contrast. Gebruik je een grijs verloopfilter met een zacht(er) verloop, dan verlies je een deel van dit effect. Wij kiezen er liever voor om, zelfs als een deel van het landschap door het gecoate deel van het grijs verloopfilter wordt afgedekt, een hard verloop te gebruiken. Dit filter trekken we zo ver naar beneden dat het de lichte delen in de lucht worden afgedekt. Vervolgens maken we het grijs verloopfilter in Lightroom Classic na en maken de schaduwen lichter. Dit geeft het beste eindresultaat.

Het polarisatiefilter verkeerd plaatsen

Het polarisatiefilter is een rond filter. De coating op dit filter is zo aangebracht dat die als het ware als een luxaflex én in een taartpunt werkt. Hoe je het filter afstelt, heeft dus grote invloed op het effect in de foto. Experimenteer er maar eens mee. Meer informatie staat in het artikel ‘Fotograferen van reflecties’.

Laat de sluitertijd niet door het grijsfilter bepalen

Lange sluitertijden fotografie is veel meer dan het fotograferen met een grijsfilter. Immers, je wilt toch niet dat de sluitertijd door een filter wordt bepaald? Natuurlijk kun je niet oneindig filters kopen. Maar bedenk dat het resultaat niet alleen door het filter en de hoeveelheid licht wordt bepaald. Ook de instellingen die je gebruikt hebben hun invloed. Daarom is het zo belangrijk dat je de samenhang van het diafragma, ISO-waarde en sluitertijd begrijpt én creatief kunt toepassen. Let wel, je loopt altijd wel ergens tegen een beperking aan.

Alles wat je over het fotograferen met lange sluitertijden en filters  wilt weten

In ‘Fotograferen met lange sluitertijden en filters’ leggen we in detail uit hoe filters werken, wanneer je ze gebruikt en hoe je de filters nauwkeurig plaatst. En nog belangrijker, aan de hand van verschillende voorbeelden krijg je duidelijke uitleg over het fotograferen met lange sluitertijden.

Zonder filter maar met een klein diafragma fotograferen

Als schemert of bijna donker is, kun je ook lange sluitertijden fotografie toepassen zonder dat je filters gebruikt. Standaard je diafragma dichtdraaien naar bijvoorbeeld f22 of f29 vinden we geen optie. Dan treedt diffractie op en verlies je scherpte. Je sluitertijd zal toenemen maar kwalitatief gezien maak je zeker niet je beste foto.

En vergeet niet dat je reflecties niet vermindert en het contrastprobleem zonder een grijs verloopfilter niet oplost.

Beeldstabilisatie vergeten uit te schakelen

Als je met lange sluitertijden fotografeert, zet dan de beeldstabilisatie uit. Hiermee voorkom je al 1 van de oorzaken van bewegingsonscherpte.

Fotograferen met een lichtgewicht statief bij lange sluitertijdenfotografie

Lange sluitertijden fotografie in combinatie met wat meer wind is funest. Je foto’s zullen niet scherp zijn. Vooral aan de kust waait het wat harder dan in het binnenland. Stabiliteit is dan een vereiste.

Weinig tot niets door de zoeker of in live view kunnen zien

Als je met filters fotografeert, kan het voorkomen dat je bijna niets meer door de zoeker of live view ziet. Als je niets kunt zien, kun je ook geen compositie samenstellen. Er zijn een paar oplossingen voor: je kunt je beeldscherm helderder afstellen, tijdelijk het diafragma opendraaien en de ISO-waarde verhogen, of direct de filters verwijderen. Hierdoor kun je weer zien en de perfecte compositie samenstellen. Stel je compositie niet op de gok samen. Het zou zonde zijn als je de techniek op orde hebt en dat vervolgens de compositie niet naar je zin is.

Scherpstellen lukt niet

Als je weinig tot niets door de zoeker of in live view kunt zien, heb je ook een grote kans dat je niet kunt scherpstellen. Ga dan op dezelfde manier te werk. En je kunt natuurlijk ook handmatig scherp stellen.

Vergeten de zoeker af te dekken

Als je een spiegelreflex camera hebt en met lange sluitertijdenfotografie aan de slag wilt, dek dan de zoeker af. Er valt altijd wat licht in de camera. Dat kan tot een nare kleurzweem en kortere sluitertijden leiden. Bij een systeemcamera heb je dit probleem niet.

Ruisonderdrukking aan laten staan

Ruisonderdrukking bij lange sluitertijden fotografie is een functie die in de meeste camera’s zit. Tot een jaar of 5-6 geleden had je deze functie ook wel eens nodig. Zeker als je een langere sluitertijd met een hogere ISO-waarde combineerde. Tegenwoordig gaan camera’s veel beter met ruis om en is deze functie wat ons betreft niet meer nodig. Daarbij zul je waarschijnlijk met de basis ISO-waarde van je camera of een ISO-waarde die daar dichtbij ligt, fotograferen.

Bespaar jezelf de tijd die je met ruisonderdrukking verliest en blijf lekker fotograferen en genieten.

Zonder afstandsbediening of timer werken

Door met een afstandsbediening of de timer in je camera te werken, voorkom je weer een manier die tot bewegingsonscherpte leidt. Door de afstandsbediening of timer te gebruiken, raak je de camera niet aan terwijl de foto wordt gemaakt. Zelf gebruiken we de timer.

Je camera op manual zetten

Veel fotografen denken dat ze op manual moeten fotograferen als ze met lange sluitertijden fotograferen. Dat is niet zo. Tenminste, er zijn maar weinig situaties waarin het moet, bijvoorbeeld als je op bulb wilt fotograferen omdat de sluitertijd langer wordt dan de software van je camera toestaat. Dat is meestal 30 of 60 seconden.

Op diafragmavoorkeuze kun je perfect uit de voeten. Net zoals bij manual stel je het diafragma voor de scherptediepte in, toch? En begin je met de basis ISO-waarde, toch? Je kunt dan gerust je filters plaatsen en de sluitertijd aflezen. Fotografeer je op manual, dan begint het rekenwerk.

Vaak wordt daar een app voor gebruikt. Dat is goed, maar vergeet dan niet dat je ook je polarisatiefilter en grijs verloopfilter moet meerekenen. Én dat een filter met een bepaalde waarde aan stops meestal niet perfect die waarde heeft.

Als je de belichtingsdriehoek begrijpt, kun je ook met diafragmavoorkeuze de instellingen finetunen. Zelf fotograferen we vrijwel altijd op diafragmavoorkeuze, ongeacht wat we fotograferen en of dat met een hele korte of lange sluitertijd is.

Gemaakte foto’s niet op scherpte en belichting controleren

En controleer nadat je een foto hebt gemaakt direct je belichting. Zie je uitgebeten hooglichten of is de foto te donker? Pas je instellingen aan en maak de foto opnieuw. Je bent immers op locatie en maakt daar een zo goed mogelijke foto, zodat je zo weinig mogelijk in de nabewerking hoeft te doen. In het artikel ‘Het histogram in natuurfotografie’ lees je hier meer over.

En check of de foto scherp is. Op de meeste camera’s kun je achteraf zien waar je hebt scherp gesteld. Zoom in op die plek en controleer de scherpte.

workshops

Krijg nieuwe inspiratie in de praktijk en kom naar 1 van onze praktische workshops. Je krijgt 1-op-1 begeleiding en er zijn maximaal 6 deelnemers per begeleidende fotograaf. Voor de workshop krijg je een gids met praktische informatie in het thema van de workshop. En tijdens de workshop krijg je tips, feedback op je foto’s en maken we samen dé foto. Zo krijgt je écht de aandacht die je verdient.

Yvonne en Frank hebben samen al ruim 24 jaar praktijkervaring in het geven van workshops en trainingen in natuurfotografie. We maken er altijd een leuke en leerzame workshop van. Bovendien krijg je na de workshop nog eens 2 uitdagende opdrachten in het thema van de workshop.

Samengevat:

✅ Persoonlijke 1-op-1 begeleiding op locatie
✅ Veel praktische tips en adviezen tijdens de workshop
✅ Feedback op je foto’s tijdens de workshop
✅ Samen dé foto maken
✅ Gratis koffie of thee bij aankomst
✅ Een handige gids in het thema van de workshop
✅Twee uitdagende opdrachten voor na de workshop

Landschap

Ontdek meer

Kust

Ontdek meer

Macro

Ontdek meer

Of bekijk hier de workshops die al in de loop van de komende weken plaatsvinden.

OVER BETERE LANDSCHAPSFOTO

Wij zijn Frank en Yvonne en samen zijn wij Betere Landschapsfoto. Met passie en enthousiasme bieden wij begeleiding aan zowel beginnende als gevorderde fotografen, waarbij we alles verkennen wat er te ontdekken valt op het gebied van macrofotografie, landschapsfotografie en kustfotografie.

We organiseren een breed scala aan workshops, cursussen, coachingstrajecten en inspirerende lezingen in Nederland, België en Noord-Frankrijk.

Zowel grote als kleine landschappen oefenen een sterke aantrekkingskracht op ons uit. Met de juiste – creatieve – technieken zoeken we naar prachtige locaties om sfeervolle beelden vast te leggen. We delen graag onze kennis en ervaring met jou om je te ondersteunen in je fotografische reis. Het geeft ons energie om jou als natuurfotograaf te zien groeien met onze begeleiding.

Heb je nog vragen over dit artikel? Stel ze in de reacties zodat we je kunnen helpen.

Heb je nog vragen over onze workshops? Stel ze via deze pagina.

Download hier ons gratis e-book “Betere foto’s in 9 simpele stappen“.

Of schrijf je hier in voor onze tweewekelijkse mail met tips, inspiratie en aanbiedingen.